Louis Raatjes, Art-Speak
Introductie
Het was weer een volle bak vanavond. Ik zag ook een aantal nieuwe gezichten. De zaal was tot de laatste stoel gevuld. Dit keer zal het naast muziek ook een informatieve avond worden, want we hebben Louis Raatjes op bezoek. Louis is geen onbekende in de muziek en audiowereld en heeft zijn sporen de afgelopen jaren wel verdiend. Het is een man met een geheel eigen visie, een goed en aimabel verteller met gevoel van humor die vaak van uit een hele andere hoek het audio medium benadert wat wij normaliter gewend zijn. Dat komt o.a. door dat hij zelf ook muzikant is en donders goed weet hoe muziek gemaakt en opgenomen wordt, Louis is afgestudeerd slagwerker op het Conservatorium. Zijn ervaring heeft hij vertaald in zijn eigen ontworpen producten, die onder de naam Art-Speak op de markt gezet wordt. Zo heeft hij 'De Mat' uitgevonden ter verbetering van de Cd-weergave. De faam daarvan heeft zich snel verbreid. Dit zal hij natuurlijk demonstreren. Ook heeft hij eigen ontwikkelde speakers. Er zijn drie modellen. Het middelste model heeft hij meegenomen. Daarnaast heeft hij ook 2 (dezelfde) Sony SCD555ES SACD spelers meegenomen, waarvan er één door hem gemodificeerd is. Genoeg stof voor een leuke, interessante muziekavond.
De vergelijking
Als eerste werd "De Mat" onder de aandacht gebracht. Louis heeft "De Mat" ontwikkeld, omdat hij vindt dat een CD de volgende neveneffecten veroorzaakt. Als je een CD tussen je duim en wijsvinger houd en je tikt ertegen aan, dan voel je de CD natrillen, vals licht de aan de rand van de CD naar buiten treedt. Dat veroorzaakt vertroebeling van de digitale informatie wat op de CD staat. "De mat" onderdrukt dit. Eerst werd een korte muziekfragment zonder "De Mat" op de "standaard" speler afgespeeld, daarna met "De Mat". Mijn eerste indruk was dat het geluidsbeeld met "De Mat" iets stabieler werd neergezet. Ondertussen schuift Louis wat met de luidsprekers zoekend naar een optimale plaatsing. Dit doet hij weer op zijn eigen manier door te knippen met zijn vingers de juiste posities van de luidsprekers te bepalen. Louis geeft aan dat je de luidsprekers zodanig moet opstellen in de ruimte, dat je moet voorkomen, dat de luidsprekers niet in een deelbare golflente (priemgetallen) staat opgesteld van de luisterruimte. Dus b.v. niet op een kwart van de breedte van de ruimte. Louis liet dat perfect horen door op verschillende plaatsen te gaan staan praten. Als hij inderdaad op zo'n plek ging staan waar dat niet ideaal is, dan hoorde je z'n stem klankmatig veranderen. Als hij b.v. op de kwart van ruimte ging staan dan leek z'n stem wat dunner te klinken en dicht bij de grond heel bedompt. Nadat alles zijn plekje gevonden te hebben wordt de gemodificeerde speler ingezet. Deze speler is drastisch aangepakt. De behuizing is akoestisch aangepakt om resonanties te onderdrukken. De voeding is nu uitgevoerd met Black-gate condensatoren. En voor de rest is er in de speler de nodige zaken aangepakt in het digitale gedeelte. Er is een aparte analoge module ingebouwd die geheel opgebouwd is met diskreten componenten. Standaard is de Sony speler met Op-amp's in het analoge circuit uitgevoerd. De speler werd eerst zonder de module gedemonstreerd. Dit was duidelijk te horen, het geluidsbeeld was weer wat beter geworden, wat resulteerde in een nog meer rust en meer details in het geluidsbeeld. Nadat Louis de analoge module aangesloten had, en het volume verschil bijgesteld had, (de analoge module geeft 11 db minder signaal af aan de uitgang) was het verschil merkbaar een grote sprong voorwaarts. Het geheel klinkt gewoon nu echter en stond los in de ruimte. Ik vond het verschil nu aanmerkelijk groter t.o.v. de standaard uitgang van de speler. Vooral de stap naar de analoge module gaf een aanmerkelijke verbetering. De totale modificatie kost ongeveer 1600 Euro. De speler wordt door de modificatie op een hoger weergave niveau gebracht.
Een aantal tips op een rijtje
Louis had nog een aantal tips, wat niet veel hoeft te kosten, maar waar je behoorlijke resultaten me kan bereiken.
Hier een opsomming:
Zorg dat al je apparaten in fase op het lichtnet aangesloten zijn. Met een betrekkelijk eenvoudige multimeter kan je dit bepalen. Elk apparaat straalt een magnetische veld af, ook al staat het apparaat uit. Vaak is de power schakelaar enkelpolig uitgevoerd. Nadat je de meter op een bereik van 2 volt ac hebt ingesteld, leg je de meetpennen los op het apparaat in de buurt waar de voeding zit. Het apparaat mag verder niet aangesloten zijn d.m.v. interlinks. Door de lichtnet stekker om te polen zie je welke stand het minste lekstroom geeft. Zo loop je al je apparaten af, en sluit ze aan op het lichtnet met de minste uitslag op je meter. Merk vervolgens de polariteit met bijvoorbeeld een sticker of pen.
CD's kan je op een goedkope manier demagnetiseren. Pak een oude luidspreker magneet en plak daar een stuk schuimrubber op ter bescherming van je CD's. Beweeg je CD langs de magneet om te demagnetiseren. Je haalt daarmee de statische lading weg.
Een aantal tips voor de luidspreker bouwers. Volgens Louis heeft een serie filter voordelen t.o.v. een parallel filter. Een serie filter veroorzaakt minder fase problemen. Louis gebruik zelf liefst luidsprekers met papieren conus. Een kevlar membraan klinkt vaak hard en is moeilijker te filteren, waardoor de filter vaak ook complex wordt. Complexe scheidingsfilters veroorzaakt vaak looptijd verschillen wat ten kosten gaat aan homogeniteit van de weergave. Zijn voorkeur gaat dan ook uit van eerste orde scheidingsfilters en dan als serie geschakeld. Je houdt dan veel micro informatie over. Zorg dat je aan een spoel het signaalrichting aan de middelste draad (kern) aanbied en gebruik luchtspoelen. Gebruik alleen de 4 watt MOX weerstanden. Bepaal proefondervindelijk de signaal richting van de condensatoren. Gebruik minimaal polypropyleen (MKP), maar nog mooier zijn Leclancë condensatoren. Door schuine hoeken toe te passen vergroot je de stijfheid van de kast. Voorkomt dat je deelfactoren gebruikt van de golflengte, door b.v. de kast precies 2x zo hoog te maken als de breedte of diepte, om voorkeur van resonantie frequenties te creëren. Voorkom koppeling met de vloer. Positioneer de luidsprekerunits zo ver mogelijk van de vloer.
Afsluiting
Ik mag wel zeggen dat ik van deze avond veel heb opgestoken.
Velen vragen werden vragen gesteld door de clubleden. Naast het traditionele luisteren, had deze avond ook een karakter van een workshop. Zelfs tijdens de pauze werd Louis het hemd van z'n lijf gevraagd. Uiteindelijk werd met de 'optimale' set nog fraaie CD's en SACD's gedraaid. De set laat een groots geluidsbeeld horen en dat is heel knap voor relatief compacte luidsprekers. Binnenkort gaat de website van Art-Speak in de lucht waar veel informatie op kom te staan. De mogelijkheid bestaat om verschillende apparaten te laten upgraden. Voor velen soorten apparaten heeft Louis een upgrade plan liggen. Voor vragen kan Louis via mail benaderd worden.
Namens Audioclub Velsen bedank ik Louis voor de leerzame avond.
Roland
Info: