Cees Ruijtenberg - Metrum Acoustics
Het beloofde weer een interessante avond te worden in de Moriaan. Metrum Acoustics is een bedrijf dat zich bezig houd met elektrostaten welke leverbaar zijn als halffabrikaat voor zowel de industrie als voor de zelfbouwer. Daarnaast levert Metrum ook hybride eindversterker modules die speciaal ontworpen zijn om de vaak moeilijke elektrostaten te kunnen aansturen. Daarnaast zouden de Syntaxis luidsprekers van Rhosonics worden gedemonstreerd. Dit is een hybride-electrostaat, welke wordt geholpen door twee 20cm woofers voor het laag. Een bijzonderheid is dat de woofers slechts op een plank zijn gemonteerd, dus aan de achterzijde open! Eigenlijk zou je verwachten dat de laagweergave zwak is door de akoestische kortsluiting maar volgens Cees is dit niet zo en dit werd bevestigd toen de eerste Cd werd opgezet.
Bij de introductie vertelde Cees over zijn verleden bij Radio Holland waar hij zich bezig hield met maritime elektronica. Hoe hij daarna via de importeur van Celestion en Meridian meer met Hifi te maken kreeg. Ondertussen richtte hij in 1989 zijn eigen bedrijf op (Metrum Acoustics) en begon aan de ontwikkeling van een eigen elektrostatische luidspreker. Na 2 jaar werd dit product verkocht aan een ander bedrijf. Ongeveer 9 Jaar later kwam hij bij het bedrijf Rhosonics te werken als ontwerper voor ultrasone analyzers. Inmiddels had Cees op het gebied van elektrostatische weergevers veel ontwikkelingswerk achter de rug. Over deze nieuwe ontwikkeling raakte men bij Rhosonics zo enthousiast dat besloten werd de productie hiervoor op te starten. Dit product werd uiteindelijk tot Syntaxis gedoopt.
Cees gaf een duidelijke uitleg over het geheim van de laagweergave. Indien een woofer in de vrije lucht werkt is er sprake van acoustische kortsluiting via de baffle, waardoor vooral de laagweergave sterk wordt verminderd.
Cees vertelt hoe de luidspreker naar beneden toe met 6dB/octaaf afvalt, maar dat het rendement juist zijn maximum bereikt rond de 400Hz omdat, hierbij de aan de achterzijde uitgestraalde geluidsenergie exact in fase komt met de energie aan de voorzijde. Het frekwentiepunt waarbij dit maximum plaats vindt wordt bepaald door de grootte (omtrek) van het klankbord en de tijdsduur waarbij het geluid van de achterzijde zich mengt met het geluid van de voorzijde. Deze afstand veroorzaakt namelijk een looptijdverschil waardoor het aan de achterkant afgestraalde geluid iets later bij de luisteraar komt dan dat van de voorkant. Door toepassing van twee woofers wordt het rendement nog wat vergroot en valt de 6dB/octaaf helling beneden de 400 Hz eenvoudig compenseren met een 1e orde filter. Na deze filtering blijft nog een hele acceptabele 84dB rendement over.
Een belangrijk voordeel van deze open constructie is natuurlijk de bewegingsvrijheid van de woofers en het dipoolstralende karakter wat uitstekend past bij het karakter van de elektrostaat.
Het vereist wel een woofer met een krachtig magneet systeem en bruikbare Q factor.
Boven de 400Hz neemt de elektrostaat het over, waarvan de constructie al even doordacht is. De elektrostaat is uitgevoerd als een ringradiator waarbij de hoogste frequenties alleen vanuit het midden komen maar naarmate de frequentie daalt wordt steeds meer het hele oppervlak benut. Hiermee wordt het probleem bundeling van de hogere frequenties duidelijk verminderd en het afstraalgedrag aanzienlijk verbeterd. Als voorbeeld had Cees een paar losse modules meegenomen, welke ook voor de DIY markt leverbaar zijn voor interessante zelfbouwprojecten. De prijs is zeer schappelijk en vergelijkbaar met een goede tweeter. Wel komen daar nog wat noodzakelijke componenten bij zoals step-up trafo en een hoogspanningsvoeding.
Omdat elektrostaten over het algemeen om zeer stabiele versterkers vragen heeft Cees ook een hele fraaie hybride klasse A versterker ontwikkeld met een buis en MOSFETs. Deze worden te koop aangeboden als vooraf gemonteerde en geteste units, zodat men deze alleen nog maar hoeft aan te sluiten en in te bouwen.
Hybride = verschillende technologieën samen laten werken
Versterker = samenwerking tussen buizen en halfgeleider techniek
Luidspreker = samenwerking tussen elektrostaat en konus luidspreker
Gebruikte apparatuur
Rhosonics Syntaxis hybride elektrostaten
Metrum Acoustics Hybride versterker
Stax ….. voorversterker
Marantz DV8300 DVD/CD/SACD speler
Meridian ……. CD speler
Luisteren
Vlak voor de pauze werden nog even een paar tracks gedraaid en al snel werd duidelijk dat de laagweergave behoorlijk diep kwam. De muziek van Philip Glass klonk heel indrukwekkend. Opvallend was ook de coherentie tussen de woofers en de electrostaat, iets dat ik nog niet eerder bij een hybride heb gehoord! Het klonk echt als een geheel. Na de pauze bleek de indruk alleen nog maar sterker te worden. Bij verschillende soorten muziek bleken de luidsprekers het allemaal goed aan te kunnen, en waren dynamische sprongen geen probleem. Een enkele keer leek de versterker even te klippen en dan weet je dat je met laagrendement luidsprekers te maken hebt. Dat is natuurlijk in de zaal met ruim 20 mensen niet verwonderlijk want je hebt daarvoorveel meer vermogen nodig dan in de huiskamer.
Na enige tijd werd de Marantz speler vervangen door de Meridian, deze bleek de muziek nog net even wat levendiger neer te zetten. Deze luidsprekers leveren topprestaties en hebben een redelijk WAF cijfer (Woman Acceptance Factor). Een klein nadeel kan het rendement zijn, ze hebben een flinke en vooral stabiele versterker nodig!
Was het voor de pauze vooral technische uitleg, na de pauze was er vooral muziek aan de beurt en volgde diverse soorten muziek elkaar op. Op deze manier werd het een boeiende avond voor zowel de techneut als de muziekliefhebber. De luidsprekers kosten ca 4800 euro per set hetgeen beslist geen overdreven prijs is voor de geboden kwaliteit. Daar heb je dan ook nog iets heel aparts voor!
Voor meer informatie over Metrum Acoustics, verwijzen we naar www.Metrum-acoustics.nl