Daluso luidsprekers met Harmonix tunings-producten 15 maart 2006

Vanavond ontvangen we Ed Doggen van Daluso luidsprekers. Ed is de grondlegger van het merk Daluso. Vanavond laat hij ons horen waartoe zijn luidsprekers in staat zijn. Daarnaast wil hij ons laten ervaren wat er met tuning van de installatie verder nog mogelijk is. Hij doet dit met producten van Harmonix waarvan hij de leverancier is.

   Daluso luidspreker

Ed heeft jaren bij Nedcar gewerkt. Eerst als chemisch analist/materiaalspecialist, later als productie-engineer/laktechnicus. Eind jaren '80 werkte hij aan zijn eerste luidsprekers van beton en aluminium als hobby-project. Begin jaren’90 onderzocht hij de eerste commerciele mogelijkheden met aluminium als basismateriaal. Door de jaren heen verfijnde hij de luidsprekers steeds. Al vroeg raakte hij ervan overtuigd dat wat er dan staat de strijd aan kan met bestaande producten op de markt. Begin van de 21^e eeuw zijn de vestigingsregels omtrent een eigen bedrijf dermate veranderd, dat hij de stap durft te nemen om voor zichzelf te beginnen. Zijn luidsprekers waren op dat moment al rijp voor productie.

Zijn kennis heeft hij voornamelijk opgedaan in zijn werk bij Nedcar opgedaan. De basis van het ontwerp is aluminium,  gezien zijn arbeidsverleden is dit geen onlogische keuze. Aluminium is een redelijk onconventioneel materiaal voor wat betreft luidsprekerkasten. Enkele van de belangrijkste redenen om voor dit materiaal te kiezen zijn de vormvrijheid en dat een kast van aluminium kleiner kan zijn qua omvang dan een houten variant. De wanddikten zijn immers veel kleiner. Hierdoor heb je bij een gelijke kast-inhoud een kleiner buitenformaat.

De kast is volledig opgebouwd uit geëxtrudeerde aluminium profielen. Bij de extrusie van aluminium wordt het materiaal (bij 500 graden) onder zeer hoge druk door een mal geperst en getrokken, waardoor een profiel ontstaat. Als er voldoende materiaal wordt toegevoegd kunnen profielen van oneindige lengten worden gemaakt. De enige beperking aan de uiteindelijke lengten is van productie technische aard. De verschillende speakermodellen worden gemaakt door het profiel in bepaalde lengten te zagen. Een goed doordacht ontwerp. Ed is hierbij niet over één nacht ijs gegaan. Alle bevestigingspunten zitten bijvoorbeeld al in het profiel. Zodoende kan er bespaard worden op productie kosten. De gefreesde kasten worden tot slot gezandstraald en geanodiseerd. Overigens is de kast op bestelling ook in lak te leveren in elke bestaande RAL kleur en metallic lak. Daarnaast is het aantal keuzemogelijkheden voor de afwerking nagenoeg onbegrensd: Het aluminium kan gepolijst worden of verchroomd of worden voorzien van een marmer- of houtprint, roestend ijzer-look enzovoort. De website van Daluso geeft meer informatie omtrent de afwerkingmogelijkheden.

De luidspreker waar we vanavond naar luisteren is een vloerstaander met de naam Dutch Basic XL. Deze bestaat uit een 90 cm hoge kast welke zich erg slank voordoet. Er is één co-axiale breedband unit gebruikt. Deze verzorgt het gehele geluidsspectrum en dat heeft als voordeel dat er maar één afstraalpunt is vanwaar de muziek op de luisteraar afkomt. Doordat de units uit hetzelfde vlak afstralen worden fasefouten voorkomen. De enige filtering die wordt gebruikt is een condensator voor de tweeter. Door die geringe filtering worden slechts minimale fasefouten geïntroduceerd, wat theoretisch voor een meer natuurgetrouw geluidsbeeld moet zorgen.

Alle ontwerpen van Daluso zijn basreflex kasten. Twee poorten zitten aan de onderkant waardoor er een lichte akoustische versterking met de vloer ‘als achterwand’ ontstaat. Hierdoor wordt de speaker ook wat minder kritisch wat plaatsing betreft.

Het programma van Daluso bestaat uit diverse modellen welke door hun grootte voor verschillende toepassingen kunnen worden gebruikt. De modellen worden aangeduidt met XXL, XL, L en M waar deze namen logischerwijs staan voor de grootte van een model. Vanaf de XL zijn er ook modellen als centerluidspreker, waar de toevoeging “c” aan de modelbenaming is toegevoegd.

De gebruikte demo-apparatuur is van Sphinx. Ed gebruikt alleen een cd-speler (Project nine) met regelbare uitgang en een stel monoblokken (Project Twelve) als eindversterking. Helaas bestaat het merk Sphinx niet meer, want er werden erg mooie producten gemaakt door deze Nederlandse fabriek. Ik ken de mono eindversterkers van Sphinx erg goed, aangezien ik er zelf een aantal jaren met veel plezier naar heb geluisterd. De klank kenmerkt zich als zeer snel en analytisch. Hier dient rekening mee te worden gehouden bij de combinatie met andere componenten. 

Normaal gesproken wordt er een playlist gemaakt,zodat de luisteraars achteraf kunnen bekijken waarnaar ze hebben geluisterd. Helaas is Ed slecht in namen en van de gepresenteerde muziek weet hij de uitvoerenden niet. Erg jammer want persoonlijk weet ik graag waar ik naar luister. De muziekkeuze is daarnaast wat beperkt, omdat steeds naar dezelfde nummers wordt geluisterd in verband met de demonstratie van Harmonix. Dit om een goede vergelijking te kunnen maken.

Ed begint met een klassieker, namelijk Tin Pan Alley van Stevie Ray Vaughn. Het eerste wat opvalt is het ingetogen geluidsbeeld zonder enige scherpte. Dat is voornamelijk een verdienste van de luidspreker gezien de analytische klank van de Sphinx producten. De spreiding is extreem goed. Zelden heb ik een speaker in onze demo ruimte gehoord welke zo'n enorm geluidsbeeld laat horen. De klank is zeer natuurlijk en de stem staat rotsvast in het midden. De ss-en worden wel wat gedempt weergegeven. Het laag is warm, maar schoon en gedetailleerd. Eerlijk gezegd ben ik wat overdonderd door de goede start die de speakers maken. Meestal resulteert dat in een systeem waar je niet langdurig naar kunt luisteren omdat een bepaalde luistermoeheid optreedt. Niet in dit geval. De speakers blijven boeien en later zal het alleen nog maar mooier worden. Ed heeft namelijk nog een paar troeven achter de hand, welke opmerkelijke resultaten zullen laten horen. Blijf dus lezen.

Hoe langer ik naar de speakers luister des te meer ben ik onder de indruk van het enorme geluidsbeeld en de natuurlijkheid van deze speakers. Ik had eerlijk gezegd verwacht dat de luidsprekers wat zouden kleuren gezien de materiaalkeuze, maar niets is minder waar. Bij het eerste nummer meen ik wat kleuring in het mid-laag waar te nemen, maar later heb ik dat niet meer terug gehoord. Zit waarschijnlijk in de opname. Alles wordt erg schoon weergegeven, voor mij persoonlijk een genot om naar te luisteren. Natuurlijk ontbreekt het allerlaagste octaaf in de muziek, maar er komt veel voor terug. Zo luister ik zelf al een tijd met veel plezier naar een stel monitor luidsprekers. Dergelijke luidsprekers hebben hun beperkingen in het laag, maar er staan vele voordelen tegenover. De Daluso's zijn te vergelijken met dergelijke monitoren. Dezelfde beperking aan de onderkant van het geluidsspectrum, maar wel een enorme spreiding en coherentie van het geluid waar weinig grotere speakers toe in staat zijn.

Overigens hoor ik van mensen achterin de zaal wat minder goede berichten. Het laag zou wat teveel druk hebben in verhouding met het mid/hoog. Wellicht door de afmeting van de speakers en het feit dat het afstralingspunt vrij laag is komt het geluid niet meer tot zijn recht achter in zo'n grote en vooral volle zaal. Niet te vergelijken met de huiskamer dus wellicht ook niet objectief.

Naast de productie van luidsprekers is Ed ook leverancier van Harmonix tuning producten. Harmonix is een Japanse fabrikant en maakt kabels, tuningvoeten en andere producten om de apparatuur aan de luisterruimte aan te passen. De werking berust op het principe om de aanwezige storende resonanties naar het onhoorbare spectrum te verplaatsen, waardoor deze geen of minder invloed meer hebben op het originele muziekgeluid.

    Harmonix tweak onder de Sphinx Project12 monoblokken

Na de pauze begint Ed met het ‘tunen’ door de luidsprekers op voetjes te zetten. Sommigen horen verschil, maar ik weet niet zeker of er een verschil te beluisteren is. Ik schrijf dit dan toe aan psychologie aangezien ik bij dergelijke tweaks een overduidelijk resultaat wil horen. De hersenen bedriegen ons maar al te graag en ik zou zeker niet in een blinde test kunnen aanwijzen naar welke situatie ik luister. Dan komen er grote voeten onder de eindversterkers. Logischerwijs zou je daar minder resultaat van verwachten aangezien een eindversterker niet zo gevoelig is voor resonanties. Niet bij deze aanpassing. Het is ongelooflijk, maar het geluidsbeeld neemt duidelijk toe in grootte, de instrumenten klinken echter en natuurlijker en het geluid is prettiger om naar te luisteren. Dit is werkelijk het grootste effect wat ik ooit bij een dergelijke tweak heb gehoord. Er verdwijnen nog meer voetjes onder de apparaten, en elke keer lijkt het geluid er beter op te worden. Na verloop van tijd worden alle voetjes weggehaald, en zijn we weer terug bij af. Letterlijk en figuurlijk. Er zit duidelijk minder ruimte in het geluid en het realisme is een heel stuk weg. Toch wil ik hier een kanttekening bij maken. Hoe groot is het verschil als je er dagelijks naar luistert. Zou je blind het verschil ook nog kunnen aanwijzen. Onze hersenen willen nu eenmaal ook bepaalde zaken horen en als je ziet dat er iets verandert wordt zal het ook wel beter klinken. Of een blinde test hetzelfde resultaat oplevert zou ik niet met zekerheid durven zeggen. Daarnaast is het de vraag of je in de dagelijkse praktijk met voetjes meer geniet van de muziek dan zonder. De enige manier is dus zelf uitproberen voor een langere periode. Daar komt bij dat deze voetjes niet goedkoop zijn. Een paar honderd euro tot een kleine duizend euro voor een set voetjes is gewoon heel veel geld. Toch is een ander apparaat niet altijd in staat om dergelijke verschillen of verbeteringen te laten horen als deze voetjes. Het kan tot opmerkelijke resultaten leiden, maar is sterk afhankelijk van de omstandigheden en apparatuur. Proberen dus.

Tot slot wil ik mijn lof uitspreken over de luidsprekers. Ik vind het echt een hele goede luidspreker waarnaar we hebben geluisterd. Als een luidspreker met toch "verouderde" apparatuur zoveel muziek kan voortbrengen heb je in mijn ogen (oren) te maken met een topper. De speaker kost 2.800,- euro voor een paar en gezien de hoge kwaliteit is dat zeker niet teveel. Wel oppassen met de gecombineerde elektronica. Te softe elektronica kan tot een duf geheel leiden.

Ed Kuhuwael

Gebruikte apparatuur:

• Daluso Dutch basic XL
• Sphinx Project 9 mkI cd-speler
• Sphinx Project 12 mkI eindversterkers
• Harmonix HS-101 luidspreker kabel
• Harmonix HS-101 RCA interlink
• Harmonix X-DC StudioMaster PowerCord (cd-speler)
• Harmonix X-DC2 PowerCord (eindversterkers)

Website:

www.daluso.com

www.daluso.nl