Demoverslag juni 2017 Analoog avondje met Arie
Een analoog avondje kan veel dingen betekenen. Maar als je Arie Herweijer hiervoor vraagt dan is het thema al snel duidelijk: opnemen op tape!
Arie, clublid van het eerste uur, heeft een rijke verzameling vintage (oude, nog steeds gewaardeerde) apparatuur. Een van de hoogtepunten van de verzameling vormt een 8 sporen tape recorder waaraan hij werkt. De diverse onderdelen repareert hij en bouwt hij, meestal naar eigen inzicht, opnieuw op.
Voor deze demonstratie heeft hij een gereviseerde Revox A-77 stereo recorder meegenomen. Het is dezelfde recorder waarmee hij in januari tijdens de ALV een opname maakte van harpiste Dafne Paris tijdens onze ledenvergadering. Een geweldig optreden overigens, waarin Dafne duidelijk liet horen dat een harp niet alleen sprookjesmuziek kan laten horen maar erg veelzijdig is en zeer modern kan klinken.
Voordat Arie opnames op de Revox laat horen wordt voor de pauze uitgebreid stilgestaan bij de geschiedenis van opnemen op band.
Het opnemen op band werd gestart met staaldraad eind 1800. In eerste instantie werd het staaldraad direct door het audiosignaal gemagnetiseerd, zonder voormagnetisatie. Later wordt door AEG het proces van voormagnetisatie (bias) geïntroduceerd. Het metaal bevat namelijk materiaalclusters die door magnetisatie kunnen worden gericht. De magnetisatie wordt in de opnamekop opgewekt door het audiosignaal dat door een spoel in de kop voor het magnetisme zorgt. Maar de metaaldeeltjes laten zich niet zonder meer naar een kant richten. Zonder voormagnetisatie ontstaat er een soort ‘gap’ waardoor het signaal niet zonder duidelijke vervorming en ruis op de band of draad komt.
Halverwege de jaren 30 van de vorige eeuw kwam AEG met de K1 Magnetophon, de eerste spoelen (‘reel to reel’) recorder die met band werkte. Dit concept werd spoedig gekopieerd door Ampex in de USA. Saillant detail is dat Hitler de Magnetophon gebruikte om zijn boodschap snel en duidelijk hoorbaar te maken aan de bevolking zonder zijn aanwezig te hoeven zijn. A
an het einde van de tweede wereldoorlog kunnen de eerste stereo opnames op band worden gemaakt. Arie laat een zeer indrukwekkende stereo opname horen opgenomen in Berlijn in 1944 als Berlijn onder vuur ligt. Aan het einde van de opnamen gespeeld dor het Berlijnse omroeporkest horen we in de verte het artilleriegeweld terwijl het orkest manhaftig doorspeelt. De opname is te beluisteren op https://www.youtube.com/watch?v=EY7lvuVjjX4 (Beethoven (1944, Stereo): Allegro from Concerto for piano and orchestra No.5)
Verder wordt uitvoerig ingegaan op bijvoorbeeld kopspiegel resonantie. De vorm en grootte van de kop is onder andere bepalend voor het frequentiebereik in de lage registers. Zo heeft Akai een smalle GX kop maar wordt basweergave weer gecompenseerd door een lagere bandsnelheid.
De presentatie wordt eerst gevolgd door de eerder vermelde opnames die Arie in januari maakte van Dafne Paris. De omstandigheden waren niet optimaal in de harde akoestiek van de kantine in Haarlem, maar toch wordt een prettig geluidsbeeld neergezet. De ruimte is vrij groot waardoor vervelende reflecties afwezig zijn voor de luisteraar. Ook de frisdrankautomaat, goed hoorbaar in het echt, valt in de opname weg. Jammer was wel een vervorming als het volume toenam. Een harp is een instrument met een geweldig bereik, in de rustige passages hoor je er niets van. Arie wijt de vervorming aan de instelling van de microfoon voorversterker en niet aan de Revox recorder zelf.
Verder wordt onder andere Yello gedraaid vanaf een cassettedeck, opgenomen van digitale bron. Erg aangenaam, maar mij een beetje te afgerond, ‘warm’. De attacks in deze moderne muziek hebben hieronder te lijden. De jaren 80 en 90 (analoge) opnames van Yello hebben overigens van nature deze sound!
Ik kan mij wel voorstellen dat muzikanten in sommige gevallen nog steeds teruggrijpen op opnemen op band, je kunt je sound hier behoorlijk mee aanpassen zonder gebruikmaking van digitale processing.
Arie, enorm bedankt weer voor je aangename en leerzame presentatie!
sander